ABD – Çin tepesi: Sanal dorukta önderler neler konuÅŸacak?

ABD Lideri Joe Biden ve Çin Devlet Lideri Şi Jinping bugün sanal bir tepede bir ortaya gelecek.

İki başkanın 3. görüşmesi olacak doruğun gündeminde şiddetli hususlar var.

ABD basını Biden’ın evrakında siber güvenlik, ticaret ve silahsızlanma hususları olduÄŸunu yazdı.

Beyaz Saray’dan geçen Cuma yapılan açıklamada da “Ä°ki baÅŸkan ABD ile Çin Halk Cumhuriyeti ortasındaki rekabeti sorumlu halde direktörün yollarını ve çıkarlarımızın örtüştüğü mevzularda da iÅŸ birliÄŸi imkanlarını arayacak” dendi.

ABD’deki “ABD-Çin baÄŸlantılarıyla ilgili Ulusal Komite”ye geçen hafta gönderdiÄŸi mektupta Åži, ABD ile münasebetleri rayına oturtmaya hazır olduklarını belirtti ve “Ä°l birliÄŸi tek gerçek seçenek” yazdı.

Ä°ki muhteÅŸem güç ortasında tansiyonu artıran Tayvan üzere mevzular olsa da, iki ülke Glasgow’daki COP26 Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Konferansı’nda ortak deklarasyon yayınlayarak milletlerarası toplumu ÅŸaşırtmıştı.

Biden ne istiyor?

Zhaoyin Feng, BBC News Washington

Beklentiler düşük lakin doruğun gerçekleşiyor olması bile başlı başına kıymetli bir sonuç olacak. İki ülke de son yıllarda baş aşağı giden ikili münasebetleri onarmaya istekli.

Gündemin birinci hususu muhtemelen Tayvan olacak. Çin Tayvan’a yönelik askeri baskısını artırmak istediÄŸinin iÅŸaretlerini verirken, Biden, Åži’den Tayvan BoÄŸazı’nda barışı sürdürmesini isteyecek. Biden bunun karşılığında Tayvan’ın bağımsızlığı ile ilgili rastgele hal almayacağının garantisini vermek zorunda kalacak.

Tepe ayrıyeten Biden’ın, mevcut ABD idaresinin Çin stratejisinin ikili ilgiler için saÄŸlam bir çerçeve oluÅŸturabileceÄŸi konusunda Åži’yi ikna edebilmesi için bir fırsat olacak. Biden’ın Çin doktrini, ABD DışiÅŸleri Bakanı Anthony Blinken tarafından “gerektiÄŸinde rekabetçi, mümkün olduÄŸunda iÅŸbirlikçi ve gerektiÄŸinde de hasım olunmasını” öngören bir strateji olarak özetlenmiÅŸti.

Åži ne istiyor?

Robin Brant, BBC News, Åžangay

Tayvan ve diyalog – Çin’in telaÅŸlarını özetleyen iki söz.

Çin’in doÄŸu kıyısında, kendi demokratik seçilmiÅŸ lideri olan ada, Asya dışındakiler için anlaşılması güç bir husus olarak görülebilir.

Ancak Pekin için Tayvan, daima “ana kara” ile tekrar birleÅŸtirmek istediÄŸi “kaçak bir bölge”. Åži bunun kaçınılmaz olduÄŸu iletisini veriyor ve bunu gerçekleÅŸtiren baÅŸkan olarak “azizlik” mertebesine ulaÅŸmak istiyor.

Fakat birkaç hafta evvel Biden, Çin’in Tayvan’a saldırması durumunda Tayvan’ı savunacaklarını söyleyerek “ABD’nin bu tarafta bir taahhüdü bulunuyor” demiÅŸti. Åži’nin bu hususta Biden’dan açıklama istemesi bekleniyor.

İkili ilgiler sıkıntı bir yerde.

Beyaz Saray, istihbarat kurumlarından istediÄŸi Covid-19 soruÅŸturmalarına iki kere “Çin’in Covid-19’un kaynağına dair soruÅŸturma yapılmasına açık olmadığı” cevabını aldı.

Daha geçen hafta Biden Çin telekom şirketine yönelik yaptırımları da artırdı.