ABD – Çin tepesi: Sanal dorukta önderler neler konuşacak?

ABD Lideri Joe Biden ve Çin Devlet Lideri Şi Jinping bugün sanal bir tepede bir ortaya gelecek.

İki başkanın 3. görüşmesi olacak doruğun gündeminde şiddetli hususlar var.

ABD basını Biden’ın evrakında siber güvenlik, ticaret ve silahsızlanma hususları olduğunu yazdı.

Beyaz Saray’dan geçen Cuma yapılan açıklamada da “İki başkan ABD ile Çin Halk Cumhuriyeti ortasındaki rekabeti sorumlu halde direktörün yollarını ve çıkarlarımızın örtüştüğü mevzularda da iş birliği imkanlarını arayacak” dendi.

ABD’deki “ABD-Çin bağlantılarıyla ilgili Ulusal Komite”ye geçen hafta gönderdiği mektupta Şi, ABD ile münasebetleri rayına oturtmaya hazır olduklarını belirtti ve “İl birliği tek gerçek seçenek” yazdı.

İki muhteşem güç ortasında tansiyonu artıran Tayvan üzere mevzular olsa da, iki ülke Glasgow’daki COP26 İklim Değişikliği Konferansı’nda ortak deklarasyon yayınlayarak milletlerarası toplumu şaşırtmıştı.

Biden ne istiyor?

Zhaoyin Feng, BBC News Washington

Beklentiler düşük lakin doruğun gerçekleşiyor olması bile başlı başına kıymetli bir sonuç olacak. İki ülke de son yıllarda baş aşağı giden ikili münasebetleri onarmaya istekli.

Gündemin birinci hususu muhtemelen Tayvan olacak. Çin Tayvan’a yönelik askeri baskısını artırmak istediğinin işaretlerini verirken, Biden, Şi’den Tayvan Boğazı’nda barışı sürdürmesini isteyecek. Biden bunun karşılığında Tayvan’ın bağımsızlığı ile ilgili rastgele hal almayacağının garantisini vermek zorunda kalacak.

Tepe ayrıyeten Biden’ın, mevcut ABD idaresinin Çin stratejisinin ikili ilgiler için sağlam bir çerçeve oluşturabileceği konusunda Şi’yi ikna edebilmesi için bir fırsat olacak. Biden’ın Çin doktrini, ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken tarafından “gerektiğinde rekabetçi, mümkün olduğunda işbirlikçi ve gerektiğinde de hasım olunmasını” öngören bir strateji olarak özetlenmişti.

Şi ne istiyor?

Robin Brant, BBC News, Şangay

Tayvan ve diyalog – Çin’in telaşlarını özetleyen iki söz.

Çin’in doğu kıyısında, kendi demokratik seçilmiş lideri olan ada, Asya dışındakiler için anlaşılması güç bir husus olarak görülebilir.

Ancak Pekin için Tayvan, daima “ana kara” ile tekrar birleştirmek istediği “kaçak bir bölge”. Şi bunun kaçınılmaz olduğu iletisini veriyor ve bunu gerçekleştiren başkan olarak “azizlik” mertebesine ulaşmak istiyor.

Fakat birkaç hafta evvel Biden, Çin’in Tayvan’a saldırması durumunda Tayvan’ı savunacaklarını söyleyerek “ABD’nin bu tarafta bir taahhüdü bulunuyor” demişti. Şi’nin bu hususta Biden’dan açıklama istemesi bekleniyor.

İkili ilgiler sıkıntı bir yerde.

Beyaz Saray, istihbarat kurumlarından istediği Covid-19 soruşturmalarına iki kere “Çin’in Covid-19’un kaynağına dair soruşturma yapılmasına açık olmadığı” cevabını aldı.

Daha geçen hafta Biden Çin telekom şirketine yönelik yaptırımları da artırdı.