Amerika Birleşik Devletleri (ABD)Bosnalı Sırp önder Milorad Dodik ve Dodik’in denetimindeki bir yayın organına yaptırım uygulayacak. Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu’nun Sırp üyesi olan Dodik’in son aylardaki ayrılıkçı telaffuz ve hareketleri, doksanlı yıllardaki savaştan beri en önemli siyasi krizini yaşayan Bosna Hersek’in parçalanabileceğine dair tasalara neden olmuştu.
Açıklanan yaptırımlar, Dodik’in ABD topraklarındaki varlıklarının bloke edilmesini ve Bosnalı Sırp başkanla ticari faaliyet gerçekleştirenlerin ABD kanunları uyarınca cezalandırılmasını öngörüyor. Yaptırımlar, Dodik’in oğluyla kontaklı bir şirkete ilişkin olan ve Sırp başkanın maksatlarının gerçekleştirilmesi için kullanıldığı argüman edilen Alternativna Televizija isimli televizyon ağını da kapsıyor.
ABD Hazine Bakanlığının terör ve mali istihbaratla ilgili ünitesinden Brian Nelson, “Milorad Dodik’in kendi çıkarları doğrultusunda Dayton Barış Antlaşması’nı yürürlükten kaldırma teşebbüsleri ve istikrarı bozan yozlaşmış hareketleri Bosna Hersek’in ve tüm bölgenin istikrarını tehdit etmektedir” açıklamasında bulundu. Bosna’da 3,5 yıl süren etnik savaş, ABD arabuluculuğunda 1995 yılında imzalanan Dayton Barış Antlaşması’yla son bulmuştu.
Sırpların tansiyonu yükselten atılımları
Birleşik Bosna’yı bir kusur olarak tanımlayan Dodik liderliğindeki Bosnalı Sırplar, geçen Temmuz ayında merkezi hükümetin faaliyetlerini bloke etti. Bosnalı Sırp milletvekilleri de geçen ay özerk Sırp Cumhuriyeti’nin Bosna Hersek ordusu, yargısı ve vergi sistemi dâhil devlet kurumlarından çekilmesi sürecinin başlatılması istikametinde oy kullandı.
“Dodik’in bölücü etnik-milliyetçi retoriği, bu siyasi maksatlar doğrultusunda ilerleme ve dikkatleri yolsuzluklarından öbür tarafa çekme uğraşlarını yansıtıyor” denilen ABD Hazine Bakanlığı açıklamasında, Sırp önderin aksiyonlarının Bosna’nın “egemenliğini ve toprak bütünlüğünü de tehdit ettiği” belirtildi.
Daha evvel ayrılıkçı planlarından vazgeçmesi için ABD ve Avrupalı başkanlar tarafından yapılan davetlere kulak asmayan Dodik, son yaptırım kararından saatler evvel yaptığı açıklamada da emsal bir tutum sergiledi. Mahallî N1 televizyonuna konuşan Sırp başkan, muhtemel yaptırımların kendisini endişelendirmediğini, bunun ABD’nin gücünden fazla “aczini” gösterdiğini söz etti.
Türkiye de devreye girdi
Dodik’in izlediği siyasetler nedeniyle bölgede yükselen gerginliğin düşürülmesi için Ankara da devreye girmişti. Bu doğrultuda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen Kasım ayında Ankara’da Bosnalı Sırp önder Dodik ile görüşmüştü.
Rusya ile yakın bağlantılara sahip olan Dodik geçen ay ise Moskova’da Rus başkan Vladimir Putin ile bir ortaya gelmişti. Bu ziyaret, Dodik’in siyasetleri ve atılımlarının Sırpların tarihi müttefiki Rusya tarafından da desteklendiği izlenimini vermişti.
Bosna Savaşı, 1992 yılında Bosnalı Sırpların Yugoslavya ordusu yardımıyla etnik olarak temizlenmiş bölgeler yaratmak ve bu bölgeleri komşu Sırbistan’a katmak istemesiyle başladı. 1995’te savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması’yla Sırp Cumhuriyeti ile Bosna Hersek Federasyonu kuruldu ve bu iki özerk oluşum Bosna Hersek bünyesinde birleştirildi. Yaklaşık 100 bin kişinin hayatını kaybettiği savaş nedeniyle 2 milyon insan da meskenini terk etmek zorunda kaldı.
Bosna Hersek’te devlet başkanlığı; biri Boşnak, biri Sırp, biri de Hırvat olmak üzere üç kişilik devlet başkanlığı konseyince yürütülüyor.