Britanya Başbakanı Johnson, AB’yle probleme neden olan Kuzey İrlanda Protokolü’nü askıya alabileceklerini belirtti

Johnson, Londra’da iş dünyası önderleri ve diplomatlara hitaben yaptığı konuşmada, “Kuzey İrlanda Protokolü çerçevesinde ortaya çıkan problemlere müzakere edilmiş bir tahlil bulmayı tercih ettiğimizi söylemeliyim ve hala bu mümkün görünüyor.” dedi.

Protokolün askıya alınmasını öngören 16. maddeyi işletebileceklerini tabir eden Johnson, “Eğer 16. maddeyi işletirsek, ki bu büsbütün protokolün legal bir modülü, bunu makul ve uygun bir halde yapacağız. Zira ülkemizin toprak bütünlüğünü korumak ve Belfast (Hayırlı Cuma) Mutabakatı kapsamında Kuzey İrlanda halkına karşı yükümlülüklerimizi yerine getirmek için tek yol olarak bu kaldı.” diye konuştu.

AB karşı çıkıyor

Lakin Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lider Yardımcısı Maros Sefcoviç, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Britanya hükümetinin protokolü askıya almasının, Brüksel’in Britanya ile olan bağlantıları için “ciddi sonuçları” olacağını söylemişti.

Bununla bir arada Britanya Başbakanlık Ofisi 10 Numara’dan daha evvel yapılan açıklamada, iki tarafın meseleye yaklaşımlarında hala “önemli” görüş ayrılıkları bulunduğu ve 16. maddeyi işletme şartlarının oluştuğu savunulmuştu.

Tartışmalı protokol

Brexit Mutabakatı’nın bir modülü olan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık’ın modülü olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ortasındaki ticareti düzenliyor.

Protokole nazaran, Brexit’e karşın Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.

Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle Birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki savaşı sona erdiren Belfast Mutabakatı gereği, denetimlerin yapılabildiği fiziki bir kara sonu oluşturulamıyor. Bu yüzden denetimlerin lakin denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sıkıntılar yaşanıyor.

Britanya, ülkenin toprak bütünlüğünü tehdit ettiğini savunduğu protokolün değiştirilmesini istese de AB, bunun mümkün olamayacağını belirtiyor.

Protokole karşı nisan ayında Belfast’ta yapılan şovlarda bir yolcu otobüsü kaçırılıp ateşe verilirken, birlik yanlıları yaklaşık bir hafta süren olaylarda polise molotofkokteyli ve taşlarla saldırmıştı.

Belfast’ta geçen hafta tekrar bir yolcu otobüsü ateşe verilirken, protokolle ilgili meselelerin devam etmesi durumunda olayların daha da büyüyebileceği bedellendiriliyor.

İrlanda sorunu

İngiliz imparatorluğunun birinci sömürgesi İrlanda adasından Britanya’nın elinde kalan kısmı teşkil eden Kuzey İrlanda, 1960’lı yıllardan 1998’e kadar Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar ortasındaki çatışmalara ve terör olaylarına sahne olmuştu. 40 yıla yayılan ve “Sorunlar” diye anılan yıllarda terör olaylarında 3 bin 500 kişi hayatını kaybetmişti.

Ada lakin 1998’de imzalanan İyi Cuma Muahedesi ile sükunete kavuşurken, Kuzey İrlanda’da çatışan tarafların iştirakine dayalı bir bölgesel idare kurulması üzerinde anlaşılmıştı.

Belfast Mutabakatı olarak da bilinen metinler, Kuzey İrlanda’da bugün yürürlükte olan bölgesel idarenin temelini oluşturuyor.

Barış muahedesinin üzerinden geçen 20 yılı aşkın müddete rağmen, bölge halkı ortasında inanç tam olarak tesis edilebilmiş değil.