Europol’ün Pandora Papers raporu: Offshore’daki servet 7,5 trilyon Euro

Pelin Ünker & Serdar Vardar

Avrupa Polis Teşkilatı Europol, Pandora Papers araştırmasının bulguları ışığında memleketler arası yasa dışı finans ağlarıyla ilgili yeni bir rapor hazırladı. Kurumun Pandora Papers sızıntılarına ait bir perspektif ortaya koyduğu “Gölge Para: Memleketler arası Yasa Dışı Finansal Ağlar” adlı rapora nazaran “AB’yi etkileyen kara para aklama faaliyetlerinin ölçeği ve karmaşıklığı sızıntılardan evvel hafife alınmıştı.”

Global GSYİH’nin yüzde 10’unu geçiyor

Bugün yayımlanan raporda, global olarak offshore sisteminde tutulan toplam servet ölçüsünün 7,5 trilyon Euro olduğu kestirimi yer aldı. Bu sayı, global GSYİH’nin yüzde 10’undan fazlasına denk gelirken, yeniden rapora nazaran AB’nin offshore sistemine giden toplam servetteki hissesi 1,5 trilyon Euro’yu buluyor.

Uzmanlara nazaran, offshore sistemi ülkeleri daha da fakirleştiriyor, zira yüksek gelirli vatandaşlar ‘vergiden kaçınmak’ için bu sistemi kullanırken, halk sıhhati yahut kamusal eğitim sisteminin kalitesini artırmak için kullanılabilecek vergi geliri, offshore hesaplarda kayboluyor. Raporda memleketler arası vergi kaçakçılığının bir sonucu olarak 2016’da AB’nin kaybettiği varsayımı vergi gelirinin 46 milyar Euro olduğu belirtiliyor.

Ekim ayının birinci haftasında Memleketler arası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve DW Türkçe’nin de ortalarında olduğu 150 medya kuruluşundan oluşan bir grup, 11,9 milyondan fazla belgeyi tahlil etti ve dünya çapında 330 üst seviye siyasetçi ve kamu görevlisinin yanı sıra çok sayıda cürümlünün offshore şirketler ve hesaplarla irtibatlı olduğunu ortaya çıkardı. Bu şirketler çoklukla vergiden kaçınmak ve sıklıkla kara para aklamak için kullanılıyordu.

Kamu ihalesi alıp vergiden kaçınanlar

Pandora Papers, Türkiye’de ise bir yandan büyük kamu ihalelerini alıp vergi indirimi ve teşviklerden yararlanırken başka yandan gelirlerini vergi cennetlerine aktaran şirketler olduğunu ortaya koydu. İş dünyasının, yerli sermaye vurgusunun öne çıktığı AKP devrinde uygulanan vergi teşvik siyasetlerine karşın offshore hizmetlerine ilgisi dikkat çekti.

Europol’ün yöneticisi Catherine De Bolle, Pandora Papers sızıntılarının istihbaratlarını güncellemek ve beslemek için bir kaynak olduğunu vurguluyor. ICIJ üyesi Knack’ten Kristof Clerix’e konuşan De Bolle, “Europol, Pandora Papers’a vergi açısından değil, organize ağır cürümlerle gayret açısından bakıyor” diyor.

Vergiden kaçınma birçok ülkede yasal olsa da kara para aklama önemli bir hata. Rapor, AB’de faaliyet gösteren kabahat şebekelerinin yüzde 80’inden fazlasının kabahat faaliyetleri için “yasal iş yapıları” kullandığını gösteriyor.

De Bolle, “Her üç olayın ikisinde kara para aklama, yasal iktisada direkt yatırım yoluyla epey kolay bir formda gerçekleşir. Otelleri, restoranları, gayrimenkulleri, altını, lüks eşyaları yahut sanat yapıtlarını düşünün. Fakat üç kara para aklama operasyonundan biri epey karmaşıktır. İşte tam burada offshore şirketlerin ortaya çıktığını görüyoruz. Kabahat örgütleri, kara paralarını aklamak için offshore uzmanlarıyla birlikte çalışıyorlar” tabirlerini kullanıyor.

“Offshore yolsuzlukla bağlantılı”

Offshore şirketlerin dünya çapındaki yolsuzlukla olan kontaklarına özel bir vurgu yapılan raporda, offshore sisteminin paranın kaynağını ve sahibini gizleyerek hem rüşvet vermeyi hem de almayı bilhassa kolaylaştırdığı belirtildi. Raporda ayrıyeten, “Pandora Papers’ın, offshore firmalarında varlıklarını saklayanlardan birçoğunun politikler yahut karar alıcılar olduğunu ortaya çıkarması bilhassa kaygı verici” denildi.

De Bolle, Europol’ün son yıllarda yayınlanan evraklar ve sızıntılarla ilgili nasıl bir rol üstlendiğini ise, “Europol olarak müdahalede bulunabilmemiz için en az iki ülkenin dahil olduğu bir olayda, üyelerden birisinin bizden yardım talep etmesi gerekiyor” sözleriyle açıklıyor. Pandora Papers hakkında şimdiye dek üye devletlerden rastgele bir soru almadıklarını tabir eden De Bolle, bunun olağan olduğunu zira organize kabahatlerle ilgili mali soruşturmaların çoklukla çok karmaşık olduğunu ve uzun yıllar alabileceğini söylüyor.

“Panama Papers’tan da yararlandık”

Europol’ün organize cürüm örgütlerine karşı uğraşta, 2016’da yayınlanan Panama Papers sızıntılarından epey faydalandığını belirten De Bolle, “Bu bilgilere dayanarak 20’den fazla AB ülkesine ve Europol’e ortak olan birlik dışındaki öbür ülkelerle ilişkiler bulduk.” dedi.

Europol’ün son raporu, Pandora Papers sızıntısının vergiden kaçınma, vergi kaçırma ve vergi kaçakçılığı örneklerini ortaya çıkardığına dikkat çekiyor. Raporda birtakım AB ülkelerinin vergi kaçakçılığı ve vergiden kaçınmayı hata olarak görmedikleri için, vergi kabahatleriyle gayrete ziyan verdiği belirtiliyor. Şirketlere vergi kabahatlerinden ötürü cezai yaptırımlar yerine idari para cezalarının uygulandığını vurgulayan Europol, OECD’nin üye ülkeler için öngördüğü “vergi cürümlerinin isimli ceza gerektiren hatalara dahil edilmesi” planının uygulanmasını öneriyor. AB ile vergi cennetleri ortasında kurulması gereken iş birliğinin ehemmiyetine vurgu yapan rapor, birebir vakitte “… bu iş birlikleri geliştikçe, alternatif vergi cennetlerinin ortaya çıktığını” da kabul ediyor.