İngiltere’de aşı zıtları Covid hastasını nasıl gaye aldı?

BBC haber bülteninde Covid ile ilgili bir habere bahis olan Henry Dyne yüzlerce iletiyle taciz edildi. Dyne’ı maksat alanlar ise onun Covid-19 hastasıymış üzere davranan bir “kriz aktörü” olduğunu argüman eden aşı karşıtlarıydı.

Noel’den birkaç gün sonra, Henry Dyne bir barda içki içerken vakit geçirmek için telefonunu açtığında 600’den fazla bildirim gelmiş olduğunu gördü.

Daha evvel de misal bir şey yaşadığından, ümitsizliğe kapılmaya başladı. Londra yakınlarındaki Surrey’de yaşayan 29 yaşındaki Dyne “Bu sefer 100 kat daha kötüydü” diyor.

İletiler hakaret, küfür, hatta tehdit doluydu.

Biri, “Bir dahaki sefere hastaneye gidişin Corona’dan olmayacak” diyordu.

Dyne’ın talihsizliği 2021 yazında virüse yakalandığında başladı. Genç olduğu için rastgele bir enfeksiyonu hafif atlatacağını düşünerek aşı olmamıştı.

Fakat Instagram hesabından paylaşımlar yapmayı da seven bilişim teknolojisi danışmanı bahtsızdı.

Dyne “Bir sabah uyandım ve o denli berbattım ki ambulans çağırdım. En berbatı ateş ve halüsinasyonlardı” diyor.

Temmuz’da hastaneye kaldırılan Dyne oksijen tüpüne bağlandı. BBC televizyonu da ana haber bülteninde gençlerde Covid olaylarındaki artış konusunu işlemek üzere hastanedeydi ve Dyne BBC muhabirleriyle konuştu:

“Kamera kaydı devam ederken ‘Bu benim tecrübem, düşündüğümden çok daha makus, o yüzden aşı olun’ demenin uygun olacağını düşündüm.”

Yakında aşı terslerinin amacı olacağını düşünmemişti. Onu “kriz aktörü” olmakla suçluyorlardı.

‘Kriz aktörü’ nedir?

Acil durum tatbikatlarında istekli yahut para karşılığında rastgele bir felaketi yahut trajediyi yaşıyormuş üzere davranan bireylere “kriz aktörleri” deniyor. Bunlar birçok komplo teorisinin değerli bir modülü sayılıyor.

BBC haberinde elbette “kriz aktörleri” yoktu. Lakin bu durum, kararlı aşı terslerinin yanlış bilgi üretmesini ve taarruza geçmesini engellemedi.

Dyne’e gönderilen bildirilerde, “BBC size Covid-19 varmış üzere davranmanız için ne kadar ödedi?” üzere sözler vardı.

Burada paylaşılamayacak çok daha makus yorumlar da vardı.

Aşı karşıları Dyne’in toplumsal medya hesaplarında gezinirken çılgın teoriler daha da denetimden çıktı. Kimileri, onun pandemi sırasında okullara dizüstü bilgisayar sağlayan hükümet kontratları imzalayan eski patronlarından birinin LinkedIn profilini keşfetti.

Ayrıntı doğruydu, lakin artık şirkette çalışmıyordu; temas hem bilinmeyen hem de tesadüfiydi.

İkinci dalga

Birinci taciz dalgası azaldıktan ve Dyne büsbütün düzgünleşme yolundayken, Instagram biyografisinde bu bahiste latife yapmaya çalıştı ve kendisini alaycı bir halde “Akademi Ödüllü Kriz Aktörü” olarak tanımladı.

• Koronavirüs aşısıyla ilgili komplo teorileri neler, bilim insanları bunları nasıl çürütüyor?
• Komplo teorilerine inanan yakınlarınızla nasıl konuşabilirsiniz?

“Benim baş etme usulüm mizah, tek yapabileceğin gülmek,” diye anlatıyor Dyne ve ekliyor:

“Bu latifenin başımı bu kadar belaya sokacağını bilmiyordum.”

İkinci dalga, 27 Aralık’ta “2021’in Özeti: Koronavirüs Salgını” isimli BBC özel yayınının akabinde başladı. Dyne’ın daha evvel yayımlanan yepyeni röportajının klibini içeriyordu.

Birisi bu özel yayını izledikten sonra, Henry Dyne’ın ismini Google’dan arayıp onun Instagram hesabını bulmasını ve orada “kriz aktörü” sözünü okumasını içeren bir görüntü yayımladı.

Özgün görüntüyü kimin yaptığı muhakkak değil lakin Twitter’da yükselişe geçmeden evvel YouTube ve Facebook’ta aşı aksisi etraflarda süratle tekrar paylaşıldı.

Twitter fırtınasının itici güçlerinden biri, Gallerli siyasetçi Richard Taylor’dı. Görüntüyü Facebook’ta yayımladı ve binlerce reaksiyon aldı.

Taylor, 2019’daki genel seçimlerde Brexit Partisi’nden aday olduğu Blaenau Gwent’te oyların %20’sini almıştı. Bir müddet evvel de Covid tedbirlerini ihlal ettiği için kapatılan Swansea sineması için 61 bin sterlin toplayan bir kitle fonlaması kampanyası başlatmıştı.

Taylor’ın gönderilerinde görüntüyle birlikte “Seni görüyoruz” yazıyordu. Bu haber için kendisiyle e-posta yoluyla irtibata geçildiğinde şu karşılığı gönderdi:

“Orijinal mesajımda hiçbir şey ima etmiyordum… Gördüklerinden yahut okuduklarından ne sonuç çıkaracakları toplumsal medya takipçilerime düşüyor.”

“Bay Dyne’ın toplumsal medya hesaplarında kendinden alaycı bir formda bahsetmesi talihsizlik. Birisi kendisini kim yahut ne olarak tanıtıyorsa, onlara inanılır, ben de Bay Dyne’ı kendisini kriz aktörü olarak tanıttığı biçimde değerlendirdim.”

Taylor, taciz ve tehditleri de kınadığını söyledi.

• İnternette yayılan palavra haberlerin gerçek kurbanları
• WHO heyeti, komplo teorilerinin odağındaki Wuhan Viroloji Laboratuvarı’nda

Toplumsal medya şirketleri

Fakat viral olan görüntü, Dyne’ın yüzlerce öteki taciz ve tehdit iletileri almasına neden oldu; bunlar ortasında birkaç mevt tehdidi ve ismine açılmış geçersiz hesaplar da vardı.

Taylor’ın Facebook’taki gönderisi, teyitçiler tarafından “yanlış bilgi” ibaresiyle etiketlendi. YouTube’daki bir görüntü ve görüntüyü içeren birkaç viral paylaşım da hala Twitter’da. Instagram ve Facebook’un sahibi olan Meta, düzmece hesapları kaldırdı.

Meta’dan yapılan açıklamada, “Bunun neden olduğu meşakkat için Henry’den özür dileriz. Instagram’da diğer birinin kimliğine bürünen hesaplara müsaade verilmez ve bize bildirilen hesapları kaldırdık” denildi.

Twitter’dan yapılan açıklamada, “Covid-19 hakkında bariz bir biçimde yanlış yahut aldatıcı tezlerde bulunan ve önemli ziyan riskine yol açabilecek içerik ve hesaplar hakkında yaptırım uygulamaya devam ediyoruz” tabiri kullanıldı.

YouTube, kelam konusu görüntüyü araştırıyor.

Her üç toplumsal medya şirketi de çevrimiçi tacizi kınadı ve buna karşı korunmak için kuralları ve araçları olduğunu söyledi.

‘Kontrolden çıktı’

Henry Dyne, tekrarlanan taciz dalgalarından yakınırken, kendisini suçlayanlarla dalga geçmeye devam etti ve öbür felaketlerde de “rol yapmaya” hazır olduğunu söyledi.

Bu alaycı tavrını ise “Yapabileceğiniz tek şey bu. Toplumsal medyada bir şeyler olması gerekiyor. Denetimden çıktığı çok açık” kelamlarıyla açıklıyor.

Stand-up komedyeni olarak bir meslek düşünse de Dyne, Covid-19 tecrübesinin hiç de komik olmadığını ve ziyadesiyle gerçek olduğunu söylüyor.