İstanbul’a giden 46 kişinin hayatını kaybettiği otobüs kazası Kuzey Makedonya’da travma yarattı

Guy Delauney – BBC Balkanlar Muhabiri

Kuzey Makedonya, komşu ülke Bulgaristan’da 46 kişinin vefatına yol açan otobüs kazası sonrası şokta ve yasta. Hükümet üç gün ulusal yas ilan etti. Ülkede bayraklar yarıya indirildi.

Kazada ölenlerin neredeyse hepsi, nüfusu 2 milyondan biraz fazla olan Kuzey Makedonya’nın vatandaşlarıydı.

Halk, trajedinin boyutlarını sindirmeye çalışıyor. İstanbul’a hafta sonunda yapılan otobüs seyahatinin neden ve nasıl genç ülkenin en makûs trajedilerinden birine dönüştüğünü de öğrenmek istiyor.

1991’de bağımsızlığını ilan eden Kuzey Makedonya’da son kazayla kıyaslanabilecek boyutta fazla bir olay yok.

Fakat genç ülkede daha evvel öbür trajediler de yaşanmıştı:

• 2 yıl evvel başşehir Üsküp yakınlarındaki otobüs kazasında 15 kişi hayatını kaybetti
• Bu yılın Eylül ayında Tetovo’daki bir hastanede çıkan yangında 14 kişi hayatını yitirdi
• 1993’te de ülkede iki farklı uçak kazası yaşandı

Yalnızca Arnavut Ulusal Ordusu’nun 2001’deki isyanı, otobüs kazası ve yangından daha çok sayıda kişinin vefatına yol açtı.

Kuzey Makedonya, Salı gününün birinci saatlerinde kaza haberini duyarken, yakınlarının otobüste olabileceğini düşünenler bilgi almaya çalışıyordu.

Kaza yapan, başşehir Üsküp’teki Besa Trans isimli seyahat acentesi tarafından işletilen birkaç otobüsten biriydi. Şirket bilhassa hafta sonu ülkenin büyük Arnavut azınlık ortasında tanınan olan İstanbul tipleri yapıyordu.

Karşılık bulmat için Üsküp’ün Eski Pazarı’ndaki Besa Trans ofisine koşanlar, kapıların kapalı olduğunu, polisin de kapıda nöbet beklediğini gördü.

Şirket daha sonra toplumsal medyadan bir açıklama yapıp “Şoke olduğumuz için bilgi taleplerine karşılık veremiyoruz” dedi. Açıklamada, şirketin Kuzey Makedonya ve Bulgaristan’daki yetkililerle işbirliği yaptığı vurgulandı.

Bekim Haliti, Besa Trans ofisinin önünde çaresizce bekleyenlerden biriydi. Her ikisi de otobüsün yolcu listesinde bulunan eşi Hamije ve kız kardeşinden haber almaya çalışıyordu.

Haliti, “Telefona karşılık vermiyorlardı” dedi ve ekledi:

“İsim listesini gördük lakin kimin meyyit, kimin sağ olduğunu söylemiyorlar. Dışişleri Bakanlığı’na da gittik fakat oradan da bilgi edinemedik”

Xhelal Bakiu isimli bir diğer adam, kuzeni hakkında bilgi almaya çalıştığını söyledi:

“Besa Trans’ın numarasını üç ya da dört saattir arıyorum. Onlardan rastgele bir bilgi alamadık”

Birtakım topluluklar kazadan bilhassa büyük bir darbe aldı. Üsküp’ın dış mahallelerindeki bir ilkokul, ögrencilerin hepsi tıpkı aileden beş arkadaşlarının öldüğünü öğrenmesinin akabinde kapatıldı.

11 yaşındaki Berim, gazetecilere arkadaşı Ergin’in otobüste olduğunu söyledi.

“Çok uygun bir çocuktu. Öldüğü için çok üzgünüm”

Ergin, otobüsteki Jahi soyadlı sekiz şahıstan biriydi. Hiç birinin ismi sağ kurtulan yedi kişi ortasında geçmiyordu ve lokal medya aileden 10 kişinin kazada öldüğünü bildirdi.

Öbürleri ise güzel haberler aldılar. Adnan Jasharovski, 16 yaşındaki kızı Zulejha’nın arayıp, kurtulduğunu söylemesinin akabinde hemen Bulgaristan’ın başşehri Sofya’daki hastaneye gitti:

“Elleri yanmıştı ancak öteki bir şeyi yoktu. Pek bir şey söylemedi, ağlıyordu ve şok içindeydi”

20’lerindeki nişanlı çift Medina Ljutvi ve Lulzim Süleymani de, yanan otobüsten art camdan atlayarak kurtulmayı başardı. Lakin yeniden 20’lerindeki bir başka çift hayatını kaybetti.

• Bulgaristan’da yolcu otobüsü yandı, 12’si çocuk 46 kişi hayatını kaybetti

Hükümet için şiddetli imtihan

Trajedi, son haftalarda kuvvetli günler geçiren Kuzey Makedonya hükümeti için de bir imtihan.

Eylül’de 14 kişinin öldüğü hastane yangınına gösterdiği yetersiz reaksiyon, seçmeneleri kızdırdı. Geçen ayki lokal seçimlerde alınan mağlubiyetin nedenlerinden biri de buydu. Başbakan Zoran Zaev’in hükümeti güvenoylamasında yalnızca bir oy farkla düşmekten kurtuldu.

Zaev bu kere Bulgaristan’daki olay yerine süratle gitti, hastanede sağ kurtulanlarla görüştü ve Bulgar mevkidaşıyla bir ortak basın toplantısı düzenledi.

Kurban yakınlarının ve genel olarak ülkenin kazanın nedeni konusunda süratle karşılıklar istediğinin farkında.

Fakat şimdilik o da herkes üzere Avrupa’da son 10 yıldan uzun müddettir yaşanan en makûs yol kazasının nedenini öğrenmek için Bulgaristan’ın soruşturmasını bekleyecek.