Putin ve Biden’ın görüşmesi öncesi Avrupa ülkelerinden ‘Ukrayna ile dayanışma’ iletisi

ABD Lideri Joe Biden ile Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, bugün Ukrayna’daki son tansiyonu konuÅŸmak üzere bir telefon görüşmesi yapacak.

Son haftalarda Ukrayna hududunda yaÅŸanan tansiyon, geçen hafta yapılan NATO DışiÅŸleri Bakanları ile AGÄ°T DışiÅŸleri Bakanları toplantılarının da ana gündem unsuruydu. Hem ABD hem Avrupa BirliÄŸi ülkeleri, Rusya’nın Ukrayna’nın doÄŸusundaki iÅŸgalini sürdürmesi halinde daha fazla ekonomik yaptırım uygulanabileceÄŸi iletisini veriyordu.

Telefon konuÅŸması öncesinde ABD basınına bilgi veren bir üst seviye Amerikalı yetkili, Biden’ın Putin’i “çok sert ekonomik yaptırımlar” konusunda uyaracağını; “ABD’nin bu hususta çok sert bir karşılık vermek için Avrupalı müttefikleriyle görüştüğünü” söyleyeceÄŸini belirtti. Yetkili, Donbas bölgesindeki tansiyonun azalması için Rusya’nın “diplomatik diyalog yolunu seçmesi gerektiÄŸini” söyledi.

Batılı ülkelerin istihbarat raporlarına nazaran son haftalarda Rusya, on binlerce askerini Ukrayna sonuna yığdı. Bu da, 2014’ten bu yana Rusya yanlısı ayrılıkçıların elinde bulunan bölgelere yenilerinin ekleneceÄŸi konusunda dertleri artırdı.

Biden, Putin’e “Avrupalı müttefiklerimizle iÅŸbirliÄŸi halindeyiz” iletisini vereceÄŸi telefon konuÅŸması öncesi Almanya, Ä°talya, Fransa ve Ä°ngiltere’nin baÅŸkanlarıyla de temas halindeydi. BeÅŸ ülke önderleri, görüşmelerinde “Rusya tehdidine karşı birlik olmak gerektiÄŸi” vurgulandı.

ABD DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da, Washington’ın vereceÄŸi karşılığın Rusya’nın alacağı tavra nazaran deÄŸiÅŸeceÄŸini söyledi:

“Rusya tansiyonu azaltma konusundaki talebi karşılamamayı seçerse, Ukrayna’ya yönelik askeri saldırganlığını artırma istikametindeki mümkün planlarını devam ettirme; Ukrayna’nın egemenliÄŸini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü ihlâl etme tarafında karar verirse, biz ve müttefiklerimiz buna karşı harekete geçmeye hazırlıklıyız, tereddütsüz halde karşılık vermeye hazır olacağız.”

Ä°ngiltere BaÅŸbakanı Boris Johnson’ın sözcüsü, Johnson’ın Biden’la; akabinde Ä°talya BaÅŸbakanı Mario Draghi, Fransa CumhurbaÅŸkanı Emmanuel Macron’la ve Almanya BaÅŸbakanı Angela Merkel’le telefon konuÅŸmaları yaptığını açıkladı:

“Liderler Rusya’ya tansiyonu azaltma daveti yaptı ve Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne olan güçlü takviyelerini yeniledi.”

Telefon konuÅŸması öncesi ABD DışiÅŸleri Bakanı Antony Blinken da Ukrayna CumhurbaÅŸkanı Volodimir Zelenskiy ile telefonda görüşerek ABD’nin “Ukrayna’ya Rusya’nın saldırgan tavrı karşısında sarsılmaz bir takviyesi olduÄŸunu” yineledi.

CIA Yöneticisi William Burns de, görüşmeden bir gün evvel konuÅŸtuÄŸu bir aktiflikte Rusya’ya yönelik sert bildiriler verdi. “Putin’in niyetinin net olmadığını” söyleyen Burns, “Rusya önderinin risk iÅŸtahını asla hafife almayacağını” belirtti:

“BildiÄŸimiz tek ÅŸey Rus ordusunu, Rus güvenlik servislerini kolaylıkla harekete geçebilecekleri bir yere yerleÅŸtirdiÄŸi…”

Rusya, ABD tarafının lisana getirdiÄŸi Ukrayna’ya yönelik yeni bir hücum hazırlığında olduÄŸuna dair argümanları reddediyor. Rusya hudutları içinde askerlerini istediÄŸi üzere konuÅŸlandırabileceÄŸini belirten Moskova, bunun dışarıya yönelik bir tehdit olmadığını savunuyor.

Ä°stihbarat raporlarında ise 94 binden fazla Rus askerinin hududa konuÅŸlandırıldığı belirtiliyor. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov da kendi istihbarat raporlarına dayanarak Rusya’nın Ocak ayı sonunda Ukrayna’ya yönelik geniÅŸ çaplı bir operasyon yapma ihtimali olduÄŸunu belirtti.

Gazetecilere konuÅŸan Amerikalı üst seviye yetkili, Putin’in geniÅŸ çaplı bir atak konusunda kesin kararı verip vermediÄŸinin netleÅŸmediÄŸini; lakin ABD’nin Rusya ile rastgele bir çatışma arayışında olmadığını; lakin “zararlı adımları durdurmak için güçlü tedbirler alacaklarını” söyledi.

Ukrayna’nın bir vakitler yakın ilgi içinde olduÄŸu Rusya ile baÄŸları, Rus yanlısı olmayan bir idarenin iktidara gelmesi ve akabinde Rusya yanlısı ayrılıkçıların, Rusya’nın da takviyesiyle ülkenin doÄŸusunda birtakım bölgelerle birlikte Kırım yarımadasını da ilhak etmesi sonrası koptu. Kiev idaresi, 2014’ten bu yana çatışmalarda 14 binden fazla kiÅŸinin öldüğünü söylüyor.

Türkiye’nin garantörlük önerisi

Ukrayna ile Rusya ortasında tansiyonla ilgili 29 Kasım’da Türkmenistan ziyareti dönüşü uçaktaki gazetecilere konuÅŸan CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, “Bu husustaki tutumun olumlu istikamette geliÅŸmesi isteÄŸimizdir. Bununla ilgili arabuluculuk olur, kendileriyle bu mevzuyu görüşmek olur, gerek Ukrayna’yla gerek Sayın Putin’le bu görüşmeleri geliÅŸtirerek inÅŸallah bunun tahlilinde bizim de bir hissemizin olmasını isteriz.” dedi.

Ukrayna DışiÅŸleri Bakanı Dmitro Kuleba, “her türlü yapan katkıyı memnuniyetle karşılayacaklarını” söylerken Ankara’nın bu davetine Moskova’dan olumlu karşılık gelmedi. Donbas bölgesindeki olaylarda Rusya’nın sorumluluÄŸu olduÄŸuna dair bilgileri reddeden Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, “Rusya Donbas’taki tansiyonun tarafı olmadığı için bu kelam konusu olamaz. Türkiye yapan rol oynamak istiyorsa, Ukrayna’yı Minsk mutabakatlarına uyması konusunda ikna edebilir” dedi. Akabinde, 3 Aralık’ta Putin ve ErdoÄŸan’ın yapacağı telefon görüşmesinde bu mevzuyu görüşebileceklerini lisana getirdi.

Putin ve ErdoÄŸan’ın telefon görüşmesi sonrası CumhurbaÅŸkanlığı, Ukrayna konusunun görüşüldüğü konusunda kısa bir bilgi geçerken Kremlin, “Ä°ki baÅŸkanın görüşmesinde Putin, Kiev’in Minsk mutabakatlarının bozulmasına yönelik yıkıcı bir çizgi izlemeye devam ettiÄŸine dikkat çekti. Bayraktar tipi SÄ°HA’larının kullanılması da dahil Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin çatışma bölgesindeki provokatif hareketleri bunu doÄŸruluyor” açıklaması yaptı.

Türkiye’den Ukrayna’ya satılan Silahlı Ä°nsansız Hava Araçları (SÄ°HA) daha evvel de Moskova tarafından üstü kapalı olarak eleÅŸtirilmiÅŸti. Daha evvel Kiev idaresi Türkiye üretimi SÄ°HA’larla Rus yanlısı kümelere yönelik operasyonların imajlarını paylaÅŸmış; bunun üzerine Peskov “Türkiye ile hakikaten yeterli baÄŸlantılarımız var lakin bu çeÅŸit silahların Ukrayna ordusuna teslimatının durumu istikrarsızlaÅŸtırma potansiyeli taşıdığına dair kaygılarımız maalesef gerçekleÅŸiyor” açıklaması yapmıştı.

DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ise, 31 Ekim’de Rus DışiÅŸleri Bakanı Sergey Lavrov’la düzenlediÄŸi basın toplantısında mevzuyla ilgili “Bir ülke, bizden, diÄŸer bir ülkeden almışsa o silah daha fazla Türk ya da Rus ya da Ukrayna silahı olarak anılamaz. Bir devlet bizden bunu satın alıyorsa, o daha fazla Türk eseri deÄŸildir. Tahminen Türkiye’de üretilmiÅŸ olabilir lakin Ukrayna’ya iliÅŸkin. Türkiye bununla suçlanamaz.” açıklaması yapmıştı.

• ABD’den Rusya’ya ihtar: ‘Ukrayna ile çatışma yoluna giderseniz önemli sonuçları olur’
• Ukrayna-Rusya krizi: Tansiyon neden yükseldi, bölgede neler oluyor?
• Rusya: Ukrayna’nın Türk SÄ°HA’larını kullanması ülkenin doÄŸusunda istikrarsızlığa yol açabilir
• Rusya, Ukrayna hududuna neden askeri yığınak yapıyor?