Uygurlara yönelik insan hakları ihlallerine karşın Çin Åžincan’ı tatil cenneti üzere pazarlıyor

Pekin’deki Kış Olimpiyatları yaklaşırken Çin, Uygur azınlığın yaÅŸadığı Åžincan bölgesini bir kış sporları merkezi olarak pazarlamaya çalışıyor. Çin’in batılı ülkeler tarafından Uygurlara soykırım uygulamakla suçlanması, bölgenin ekonomik potansiyelinden yararlanmak isteyen yabancı ÅŸirketleri caydırmıyor.

Çin’deki Kış Olimpiyatları’nın tesiri, Pekin’in çok ötelerine ulaÅŸtı.

Toplumsal medyada tesirli bir isim olan Yao’yu manzaralı olarak aradığımda gün batımında karla kaplı bir daÄŸdan aÅŸağı kaymak üzereydi. HoÅŸ, karla kaplı yokuÅŸlar, Kış Olimpiyatları baÅŸlayınca sık sık karşımıza çıkacak olan bir Çin manzarası.

Fakat Yao, Olimpiyatlar’a konut sahipliÄŸi yapacak olan Pekin’de deÄŸil, Çin’deki en hoÅŸ karlara ve en hoÅŸ iklime sahip olduÄŸu söylenen Åžincan bölgesinde.

Olimpiyatlar yaklaşırken, hükümetin Åžincan’ı kar sporu merkezi yapma uÄŸraÅŸları da arttı.

Resmi medya, çatıları karla kaplı ahşap kulübeler önünden geçen atlı kızakların ve kayakçıların fotoğraflarından geçilmiyor. Neredeyse Olimpiyat oyunlarının bir modülü üzere tüm bunlar.

Yao, Çin’in Kış Olimpiyatları’nın yarattığı ilgiyi kullanarak Åžincan üzere bölgeleri turizm merkezi haline getirmek için yürüttüğü kampanyanın küçük bir modülü.

Çin Devlet Lideri Şi Jinping, 300 milyon Çinlinin kayak yapmasını sağlamak için şahsen davette bulundu.

Fakat bu davete cevap verenler yalnızca toplumsal medya fenomenleri değil.

Birçok yabancı şirket de Olimpiyat oyunlarını izlemesi beklenen ekonomik canlanmadan hisse kapmak için sıraya girdi.

Snowboard, kar kayağı, şirketi Burton bunlardan biri.

Şirketlerin önündeki iki seçenek

Åžirketin Çin’deki yan kuruluÅŸunun iÅŸvereni Craig Smith, BBC’ye yaptığı açıklamada, insan hakları ihlali savlarına karşın, bölgede iÅŸ yapmaya devam etmek istediklerini söyledi.

Ä°nsan hakları kümeleri, Çin’in bir milyondan fazla Uygur’u “eÄŸitim kampı” olarak nitelediÄŸi yerlerde zorla alıkoyduÄŸunu, yüz binlercesini de mahpus cezalarına çarptırdığını söylüyorlar.

BBC, Çin’in baÅŸlangıçta varlığını inkar ettiÄŸi büyük ölçekli kamplarda, Uygurların toplu halde beyin yıkamaya maruz kalması ve hapsedilmesi ile ilgili birçok haber yaptı.

• Bağımsız Uygur Mahkemesi’ne nazaran Çin, ‘Uygurlara soykırım yapıyor’
• Memleketler arası Af Örgütü: Çin, Sincan’da insanlığa karşı kabahat iÅŸliyor
• Batı Åžincan’da Çin’in milyonlarca Uygur Türkünü zorla tuttuÄŸu sav edilen kamplar maddeleÅŸti

Lakin Burton üzere ÅŸirketler için Çin’e açılmak deÄŸerli.

Çin’in 2025 yılına kadar dünyanın en büyük kar sporları pazarı haline gelmesi bekleniyor. Birden fazla yurt içinden olmak üzere, kar turizmi için Çin’de yılda 55 milyon kiÅŸinin seyahat edeceÄŸi iddiası yapılıyor. Çin’in tıpkı vakitte, bilhassa de yeni bir ÅŸey denemek isteyen maceraseverler için, dünya çapında bir cazibe merkezi olması bekleniyor.

Burton, bu nedenle Çin’deki varlığını gelecek birkaç yıl içinde üç katına çıkarmayı umuyor. Åžimdiden Åžincan bölgesinin kuzeyindeki Altay’da bir maÄŸazası var. Fakat Craig Smith bana iÅŸin ikinci sırada olduÄŸunu, kendileri için evvel snowboard yapanların geldiÄŸini söyledi.

Pekala ÅŸirketin bu planları Åžincan’dan alınan haberlerle baÄŸdaşıyor mu?

Smith, önlerinde iki tercih olduğunu söylüyor.

“Ya Åžincan’dan ayrılıp, orada bir ÅŸey yapmayacağız, ya da Åžincan’da olanları daha düzgün anlamaya çalışacağız” diyor.

Smith, Batılı ülkelerin Uygurlara yapılan azap, insanlık dışı ve aÅŸağılayıcı muamelelerle ilgili suçlamaları hakkında, “Biraz olabilir, ancak bilmiyorum. Ben siyasetçi deÄŸilim. Bunun rastgele bir istikametini hiç incelemedim” dedi.

Bölgedeki insan hakları ihlalleri ile ilgili haberleri okuduğunu söyleyen Smith, yeniden de kendini bunlardan başka tuttuğunu, zira durumu değiştiremeyeceğini söylüyor.

MeÄŸer Beyaz Saray, Amerikan ÅŸirketlerine Çin’deki “insan hakları ihlallerine ve soykırıma” karşı çıkma davetinde bulundu.

Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki, “kamu kesimi ve özel kesim de dahil olmak üzere, memleketler arası topluluk Åžincan’da olanları görmezden gelemez” dedi.

Çin piyasasının dayanılmaz cazipliği

Lakin Burton, Şincan ve Çin pazarını cazip bulan yabancı şirketlerden yalnızca biri.

Volkswagen da Çin’de fabrika kuran birinci büyük yabancı araba ÅŸirketiydi. Åžincan’da da bir tesisi var.

Volkswagen Genel Müdürü Herbert Diess, 2019’da BBC’ye verdiÄŸi demeçte Åžincan’da Uygurların mahpusa atıldığından haberi olmadığını söylemiÅŸti.

Ä°nsan hakları ihllalleri ile ilgili suçlamalar için de “ben onları yargılayamam” demiÅŸti.

Elektrikli araba üreticisi Tesla, yılbaşı günü Åžincan’da araba galerisi açtığı için merkezi ABD’de bulunan bir Müslüman kümenin yansısına amaç oldu.

Bilgisayar çipi üreten Intel firması ise daha evvel tedarikçilerine Åžincan’dan materyal almamaları talimatı verdiÄŸi için bu yılın başında Pekin’den özür diledi.

Spora siyaset karıştırma suçlaması

Çin Devlet Lideri Åži Jinping, kendisini eleÅŸtirenleri Kış Olimpiyatları’na siyaset karıştırmakla suçluyor.

Çinli başkanlar Olimpiyat oyunlarının siyaset üstü olması gerektiğini söylüyor.

Bu tabir, son derece cazip bir pazar olarak gördükleri Çin’deki operasyonlarını geniÅŸletmeye yahut bu piyasaya girmeye çalışan kimi ÅŸirketlerin de durumun nasıl görülmesini istediklerini yansıtıyor.