İngiltere’de deri hücresi 30 yıl gençleştirildi

İngiltere’de araştırmacılar, 53 yaşındaki bir bayanın deri hücrelerini 23 yaşındaki bir kadınınkiyle muadil olacak biçimde gençleştirdi.

Cambridge kentindeki bilim insanları, tıpkı şeyi bedendeki öteki dokularla da yapabileceklerine inanıyor.

Araştırma; diyabet, kalp hastalığı ve nörolojik bozukluklar üzere yaşa bağlı hastalıklar için tedaviler geliştirmeyi amaçlıyor.

Deri hücrelerinin gençleştirilmesi teknolojisi, 25 yılı aşkın bir müddet evvel klonlanan Dolly isimli koyunu yaratmak için kullanılan teknikler üzerine inşa edildi.

Cambridge Üniversitesi ile ortak çalışan Babraham Enstitüsü’nden takımın lideri Prof. Wolf Reik, BBC’ye verdiği demeçte, bu teknikle, insanları yaşlandıkça daha uzun mühlet sağlıklı tutmak için kullanılabileceğini umduğunu söyledi.

Prof. Wolf Reik, “Birçok yaygın hastalık yaşla birlikte daha da ağırlaşıyor ve insanlara bu halde yardım edebilmek çok heyecan verici” dedi.

Reik, eLife mecmuasında yayınlanan çalışmanın şimdi çok erken bir basamakta olduğunu belirtiyor. Reik’e nazaran, bu çalışma laboratuvardan çıkıp kliniğe taşınmadan evvel çözülmesi gereken birkaç bilimsel sorun var, fakat hücre gençleştirmenin mümkün olduğunu birinci kere göstermesi açısından kıymetli bir adım.

Başlangıç Dolly

Tekniğin kökenleri, 1990’lara, klonlanmış koyun Dolly’ye dayanıyor. Edinburgh’daki Roslin Enstitüsü’ndeki araştırmacılar bir koyundan aldıkları bir deri hücresini embriyoya dönüştürmek için bir yol geliştirmiş ve Dolly’yi meydan getirmişti.

Roslin takımının maksadı koyun yahut insan klonları oluşturmak değil, bu teknikle embriyonik kök hücre oluşturmaktı. Bu kök hücreleri, hasta organların yerini almak üzere kas, kıkırdak ve hudut hücreleri üzere muhakkak dokulara dönüştürülebilmeyi umut ediyorlardı.

• Yaşlanma süreci nasıl önlenebilir?
• Evcil hayvan klonlatmak yüksek maliyetine karşın yaygınlaşıyor

Dolly tekniği 2006 yılında Kyoto Üniversitesi’nde Profesör Shinya Yamanaka tarafından kolaylaştırıldı. IPS ismi verilen yeni yol, yaklaşık 50 gün boyunca yetişkin hücrelere kimyasal eklemeyi içeriyordu. Bu, yetişkin hücreleri kök hücrelere dönüştüren genetik değişikliklerle sonuçlandı.

Hem Dolly hem de IPS tekniklerinde, oluşturulan kök hücrelerin hastanın muhtaçlık duyduğu hücre ve dokulara dönüşecek biçimde çoğaltılması gerekiyor. Bunun güç olduğu görüldü. Onlarca yıllık efora karşın, hastalıkları tedavi etmek için kök hücrelerin kullanımı şu anda son derece sonlu.

Kimyasal banyo

Prof Reik’in takımı, 53 yaşındaki cilt hücrelerinde IPS tekniğini kullandı. Lakin bu hücrelerden kök hücre üretmek için uygulanan kimyasal banyoyu 50 günden 12’ye indirdiler.

Dr. Dilgeet Gill, hücrelerin embriyonik kök hücrelere dönüşmediğini, ancak bu hücrelerde gençleşme olduğunu ve güya 23 yaşında birinden alınmış üzere görünen ve davranan cilt hücreleri elde ettiğini görünce şaşırdı .

Gill, “Sonuçları aldığım günü hatırlıyorum ve kimi hücrelerin olması gerekenden 30 yaş daha genç olduğuna pek inanmadım. Çok heyecan verici bir gündü” diyor.

IPS sistemi kanser riskini artırdığı için teknik çabucak klinik kullanıma sunulamaz. Lakin Prof Reik’e nazaran, artık hücreleri gençleştirmenin mümkün olduğu bilindiğinden, grubu alternatif, daha inançlı bir yol bulabilir:

“Uzun vadeli maksat, insanların daha sağlıklı bir formda yaşlanmasını sağlamak, hayat mühletinden fazla sağlıklı geçen süreyi uzatmak.”

• Maraton koşmak damar yaşını gençleştiriyor
• Jenerasyonu tükenen hayvan klonlarından ‘hayvanat bahçesi’

Birinci uygulama potansiyeli

Prof Reik, bu tekniğin birinci uygulamalarının, , yaşlı insanların bedenin kesilmiş yahut yanmış bölgelerindeki güzelleşmeyi hızlandırmanın bir yolu olarak deriyi gençleştirecek ilaçlar geliştirmek olabileceğini söylüyor.

Araştırmacılar, bir yarayı simüle eden deneylerde, gençleşmiş cilt hücrelerinin daha süratli hareket ettiğini tespit ederek, prensipte bunun mümkün olduğunu gösterdiler.

Bir sonraki adım ise bu teknolojinin kas, karaciğer ve kan hücreleri üzere başka dokular üzerinde çalışıp çalışmayacağını görmek.

Koyun Dolly’yi ortaya çıkaran araştırmayı kısmen finanse eden Biyoteknoloji ve Biyolojik Bilimler Araştırma Kurulu’nun idare şurası lideri olan Profesör Melanie Welham, bu teknolojinin uzun müddettir duraklamış klinik yararlarının bu yeni gelişmeyle kullanıma girmesinin o kadar da uzak olmayabileceğini söylüyor.

“Benzer yaklaşımlar yahut yeni terapiler, yaşlandıkça daha az işler hale gelen bağışıklık hücrelerini canlandırabilirse, gelecekte insanların enfeksiyonlarla savaşma yeteneklerinin yanı sıra aşıya yanıt verme kapasitelerini artırmak mümkün olabilir.”

Gençleşmiş beden ihtimali var mı?

Asıl soru, bu alandaki araştırma eforlarının bir tüm beden yenilenmesi metoduna, bir gençlik iksirine yahut yaşlanma aykırısı bir hapa yol açıp açmayacağıdır. Prof. Reik, bu fikrin tümden uzak bir fikir olmadığını belirtiyor.

“Teknik, genetiği değiştirilmiş farelere uygulandığında birtakım gençleşme belirtileri görüldü. Bir deneyde, diyabetle uğraş potansiyeli açısından gençleşmiş pankreas belirtileri görüldü.”

Lakin Londra’daki Crick Enstitüsü’nden Prof. Robin Lovell-Badge’e nazaran, Reik’in laboratuvarda elde ettiği sonuç ile en kolay klinik uygulamalar ortasındaki bilimsel maniler bile değerli.

Lovell-Badge, gençleştirme sürecini öbür doku cinslerine ya da yaşlanmayı geciktiren bir hapa çevirmenin de kıymetli olacağını düşünüyor:

“Aynı şeyi yapacak öteki kimyasallar bulursanız, bu uygun olur, lakin onlar da tıpkı derecede berbat olabilir. Bu nedenle, bu kimyasalları kolaylıkla bulacağınızı ve daha inançlı olacağını düşünmek ileri bir maksat.

”Diğer hücre tipleri de denetim edilmesi güç farklı şartlar gerektirebilir. Bunun tüm bedende inançlı bir halde yapılıp yapılamayacağı o kadar uzak bir ihtimal ki, bunun büsbütün spekülasyon olacağını düşünürüm.”