Omikron varyantı: Seyahat yasaklamaları tesirli bir metot mi?

Yeni koronavirüs varyantı Omicron’un ortaya çıktığı birinci ülke olan Güney Afrika’nın Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, ülkesine konulan seyahat yasaklamalarını sert bir formda eleştirdi ve bunların aslında gereksiz adımlar olduğunu söyledi.

Ramaphosa “Seyahatin yasaklanması, bilim tarafından desteklenen bir tedbir olmadığı üzere bu varyantın yayılmasını engellemekte de tesirli olmayacaktır” dedi.

Pekala kim haklı? Bilim, seyahatin virüsün yayılması konusundaki tesiri hakkında ne diyor?

Dünya Sıhhat Örgütü’nün görüşü ne?

Omicron varyantı ortaya çıktıktan sonra Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) tarafından yayınlanan ihtarda kapsamlı seyahat yasaklarının, yeni virüsün yayılmasını engellemeyeceği uyarısı yapıldı.

WHO, buna karşılık yasaklamaların “insanların ömürleri ve geçimlerine çok ağır olumsuz etkileri” olduğunu ekliyor.

Örgüt “İlaveten bu yasaklar ülkelerin salgınla ve gen haritalamasıyla ilgili dataları paylaşması üzerinde caydırıcı tesir yapmak suretiyle global seviyede salgınla çabaya ziyan da verebilir” değerlendirmesini yaptı.

Dünya Sıhhat Örgütü ülkelerin seyahat yasaklarının “risk değerlendirmesine dayalı ve sonlu süreli” olmasını da tavsiye ediyor.

Salgının başladığı 2020’den bu yana WHO “genel olarak etkisiz” diye niteleyerek, yasağı desteklemediğini açıkça gösterdi.

Salgının birinci aylarında ise WHO, “Uluslararası trafiğe önemli biçimde müdahale eden seyahat tedbirleri, yalnızca bir salgının başlangıcında, ülkelere vakit kazandırmak için uygulanabilir” demişti.

Ama WHO’nun bu tavrı devrin ABD Lideri Donald Trump tarafından eleştirildi ve Trump, evvel Çin ve daha sonra Avrupa’dan gelen uçuşlara hudutlarını kapattı.

Salgının başlangıcında birçok öteki ülke de Çin ve enfeksiyon seviyesi yüksek ülkelere sonlarını kapattılar.

Dünya Sıhhat Örgütü bu yılın başlarında tavsiyelerini güncellerken ülkelere seyahat yasakları konusunda, ülkelerin virüse karşı doğal bağışıklık ve aşılanma seviyelerini, varyantların yaygınlığını, test ve karantina süreçlerinin aktifliğini göz önüne almalarını tavsiye etti.

Örgüt virüsün varyantlarının oluşturduğu riskler konusunda kaygılanan ülkelerin “zaman olarak hudutlu bir mühlet, seyahatlere sınırlama getirebileceklerini” bildirdi.

Bilimsel datalar neler?

Geçen yıl pandeminin başladığı periyotta yapılan araştırmalar seyahat kısıtlamalarının en azından virüsün yayılmasını yavaşlatma bakımından başlangıçta bir tesiri olabileceğine işaret ediyor.

Nature isimli bilim mecmuasında 2020 yılının Aralık ayında yayımlanan bir araştırmaya nazaran; seyahat yasağı kararları, pandeminin en başlarında tesirli olduysa da vakit geçtikçe tesirleri azaldı.

Almanya’daki WZB Berlin Toplumsal Bilimler Merkezi tarafından geçen yılın Ekim ayında yapılan bir araştırma, 180’den fazla ülkede seyahat sınırlamaları ve mevt oranlarına baktı ve misal sonuçlara vardı.

Bu araştırma bilinenlere şunları da ekledi:

• Seyahat yasakları, ülkeler şimdi mevtle sonuçlanan olayların sayısı 10’u bulmadan konduğunda en büyük etkiyi yaratıyor
• Ülkeye giren herkese karantina mecburiliği hudut kapatmaktan daha tesirli oldu
• Muhakkak ülkeleri hedefleyen sınırlamalar, bütün seyahati kapsayan yasaklardan daha tesirli oldu

İngiltere’de pandeminin birinci günlerini kıymetlendiren bir araştırma ise, ülkenin seyahate çok az sınırlama koyduğu o günlerde virüsün 1000’i aşkın olayda öteki Avrupa ülkelerinden geldiğini ortaya çıkardı.

Salgının birinci basamaklarıyla kıyaslandığında günümüzde en değerli fark dünya çapında en az bir yıldır aşılama yapılıyor olması.

Ne var ki aşılamanın suratı ülkeden ülkeye değişiyor ve aşıların Omikron varyantına karşı ne kadar tesirli olduğu şimdi bilinmiyor.

Ekonomileri turizme dayalı ülkeler açısından da sonları kapatmanın öteki riskleri kelam konusu.

En sıkı seyahat yasakları hangi ülkede?

Avustralya 18 ay boyunca ülkeye yalnızca özel müsaadeyle kendi yurttaşlarını aldıktan sonra Kasım ayında birinci sefer milletlerarası seyahati kısmen özgür bırakmıştı.

Lakin artık Omicron varyantı haberleriyle birlikte yabancı öğrenciler ve yetişmiş çalışanlara sonlarını açma planlarını askıya aldı.

Yeni Zelanda sonlarını geçen yıldan bu yana kapalı tutmayı sürdürüyor lakin hükümet yeni yıldan itibaren Avustralya’dan gelecek vatandaşlarına ve vize sahibi şahıslara, Nisan ayından itibaren de bütün aşılı yolculara sonlarını açacağını açıkladı.

En uzun müddet seyahat yasağı uygulayan ülkelerden Vietnam bu ay birinci kere sonlarını açıyor.

Bunlar birebir vakitte bu yılın Temmuz ayına kadar yani evvel Hindistan’da ortaya çıkan Delta varyantının yayılmasına kadar Covid hadiselerinin görece çok düşük olduğu ülkeler.

Ama sokağa çıkma ve toplumsal aralık tedbirleri, yaygın test yapma ve maske zaruriliği da bu ülkelerde salgının birinci periyodunda olayların düşük kalmasında seyahat yasakları kadar tesirli olmuş olabilir.