Mehmet Altan yazdı: “Besleme Basın”dan “Besleme Basın”a

Daha evvel de vurgulamıştım:

“Varlığını rastgele bir kurum ve kuruluştan aldığı para yardımıyla sürdürebilen, bunun için de kendine yardım edenleri körü körüne savunan gazetelere besleme basın” deniyor.

“Besleme Basın,” Demokrat Parti periyodunda Falih Rıfkı’nın bulduğu bir tariftir lakin basının iktidarlar tarafından beslenmesi oldukça eskidir, daha evvelki yazılarda da anımsattığım üzere ta Abdülhamid’e dayanır:

“İstibdat rejimi, basın sansürü, basına konan yasaklar, kitapların yakılması, gazetelerin kapatılması, çıkar sağlanarak jurnalciliğin özendirilmesi, yabancı basının satın alınması ve yabancı ülkelerle haberleşmenin engellenmesi ile devam etmiştir.

Yeniden bu devirde, yayımlanmasına müsaade verilen gazetelerin sahip ve müelliflerine özel çıkarlar sağlanarak baskı idaresini onaylayıcı yazılar yazdırılmıştır.”

***

Demokrat Parti’nin toplumsal sağduyuyu olduğu üzere dinamitleyen “Besleme Basın” zihniyetinin boyutları, 1960 tarihinde Ulusal Birlik Komitesi’nin yayınladığı “Besleme Basın” ile ilgili kararnamesinde ortaya çıktı:

“Sabık ve sakıt iktidar organı bulunan gazetelerle iktidarı destekleyen gazete ve mecmuaları resmi ilan ve reklamlar, Başbakanlık Örtülü Ödeneği vesaire kaynaklarla beslemek, gereksinimlerinden fazla kâğıt tahsis ederek maddi imkânlarını genişletmek ve muhalefeti tutan, mücadeleci vasfını taşıyan gazete ve mecmualara az miktarda resmî ilan ve gereksinimlerinden noksan kâğıt tahsis eylemek ve bazen bunları büsbütün keserek tazyik altında bulundurmak suretiyle görevin berbata kullanışına dair son tahkikat kararı bugün yayınlamıştır.

Kararname evvela resmî ilan ve reklam mevzuunda çıkan beş ilan kararnamesinin tatbikatını tetkik etmekte ve her kararnamenin tatbikatında gazetelerin aldıkları ilan bedelleri tespit edilmiş bulunmaktadır. Bu sayılara nazaran tiraj bakımından düşük olan gazetelere, tiraj bakımından yüksek olan gazetelerden daha çok yahut birebir düzeyde ilan verilmiştir.”

***

“Besleme Basın” bu coğrafyanın iflah olmaz bir çirkinliğidir ancak mevzuya geri dönmem sadece bu nedenden kaynaklanmıyor…

Birebir berbatlığa, incelemeye devam ettiğimiz 1990’larda rastlamamdan ve son günlerde tekrar alevlenen İstanbul Belediyesi’ne yönelik bitmez tükenmez saldırıların faillerinin ortasında “Besleme Basın”ın bulunmasından da kaynaklanıyor…

Unutmayın ki bugünkü “Besleme Basın”ı son lokal seçimden evvel besleyen en büyük kaynaklardan biri İBB Bütçesiydi… Bu parayı ve mahallî iktidarı kaybetmenin yarattığı öfke bir türlü bitmiyor.

***

Hükümetlerin her yıl kalkınma planlarına uygun olarak çeşitli bölümlerde kendilerine dayanak olan firmalara krediler sağladığını, bu “desteklerin” vergi indirimi, gümrüksüz makine ithali yahut ucuz kredi elde etme biçimlerinde olduğunu daha evvel gördük.

Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Tansu Çiller periyotlarında de basın ve yayın hizmetleri “özel kıymet taşıyan sektörler” arasına alınmıştı…

Bu kalemden 1993 yılında medya kuruluşlarına toplam 2.6 trilyonluk teşvik kredisi dağıtıldığını görüyoruz.

Nisan 1993 yılındaki döküm şöyle:

“Sabah: 699 milyar 263 milyon TL. Hürriyet: 425 milyar 570 milyon TL. Milliyet: 334 milyar 683 milyon TL. Türkiye: 229 milyar 646 milyon TL. Vakit: 49 milyar 551 milyon TL.”

***

Ekim 1993’te açıklanan bir dokümanda de Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın dağıttığı teşvikler şöyle sıralanıyor:

Milliyet: 765 milyar 439 milyon TL.

Sabah: 613 milyar 363 milyon TL. 

Hürriyet: 298 milyar 199 milyon TL. 

Türkiye: 116 milyar 712 milyon TL.

Ayrıyeten televizyon yatırımları için şu teşviklerin yapıldığı belirtiliyor:

Milliyet Haber Ajansı: 89 milyar TL.

Satel (Sabah TV): 70 milyar TL.

A Üretim TV (Sabah): 44 milyar TL.

Hürriyet Radyo Prod.: 5 milyar TL.

MBI Filmcilik (înterstar): 9 milyar TL. 

Teleon (Uzanlar): 116 milyar TL.”

***

Refah Partisi’nin Nisan 1996’da, Meclis başkanlığına verdiği soruşturma önergesinde de Tansu Çiller’i destekleyen Sabah Grubu’na, 24 Aralık 1995 seçimlerinden evvelki üç hafta içinde Halk Bankası’ndan yaklaşık 4.5 trilyonluk kredi verildiği öne sürülüyordu…

Bu da siyasal iktidar-medya bağlantıların eski anlayışla her daim işlediğinin bir öteki delili olarak görülebilir.

***

1997 yılında 28 Şubat etrafındaki çalkantılı olaylarda basının takındığı hali da yeniden “duygusal” nedenlere bağlayan sav ve çalışmalar kelam konusu…

“Özellikle başbakanlık sırası RP önderi Erbakan’a geldiğinde, ihalelerin İslamcı sermayeye gideceği telaşıyla irtica tehdidi daha abartılı işlendi bile denilebilir.

Gerçekten ihalelerin peşinde olan Doğan, Alım ve Uzan’a ilişkin medya gruplan, MGK kararlarıyla tam ahenk içerisinde olmuştur.

Bunun karşılığında Çukurova ve Kepez elektrik işletmeleri Uzan Grubu’na; Bursa- Yalova bölgesi TGRT’ye; Kırklareli Show’a; Samsun, Ordu, Sinop ATV’ye; Trabzon, Rize, Artvin ve İstanbul’un Avrupa yakası Doğan Grubu’na; Çatalağzı Termik Santrali Cine 5’e; Antalya, Adana, Mersin, Hatay Star’a verilmiş olur.”

***

AKP “manşetlere karşı dövüştüğünü”, mevcut medya-siyasal iktidar ilişkilerinin çürüdüğünü söyleyerek iktidara geldi lakin eskilere rahmet okutacak bir medya sistemi kurdu.

Demokrat Parti dönemi “Besleme Basın” sistemi bugün de en azgın biçimde yürümeye devam ediyor.

İstanbul Belediyesi’nin bir evvelki devirde havuz medyasına akıttığı paralara ve bunlardan ihale düzeyinde de nemalanan kimilerinin üzerine şöyle bir ışık tutmak bile vergi mükelleflerini hoplatmaya kâfi…

Sedat Peker’in Ziraat Bankası hakkındaki argümanları ise vahameti merkezi iktidar boyutu üzerinden de sergiliyor…

***

Bu tertip daima vardı…

Şahtı günümüzde şahbaz oldu…

20 yıllık bir iktidar devrinde döne döne yine besleme basın sisteminin en müptezeline geri dönmüş bulunuyoruz.

P24’ten alınmıştır.