Zafer Bayramı nedir? 30 Ağustos Zafer Bayramı’nda ne oldu, Zafer Bayramı ne zaman duyuru edildi? 30 Ağustos Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi!

30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları yapılırken, mevzu ile ilgili detaylı bilgisi olmanlar 99 yıl ilkin bugün yüce önder Mustafa Kemal komutanlığında neler yaşandığını öğrenmeye çalışıyor. Türk milletinin şanlı tarihinin dönüm noktası olan, Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk komutasındaki Türk ordusunun 26 Ağustos’ta başlayıp 30 Ağustos’ta zaferle sonuçlandırdığı Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi hakkında merak edilenler… Zafer Bayramı nedir? 30 Ağustos Zafer Bayramı’nda ne oldu, Zafer Bayramı ne zaman duyuru edildi?

ZAFER BAYRAMI NEDİR?

Zafer Bayramı, 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da Mustafa Kemal Atatürk’ün başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’u anmak için Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde her yıl 30 Ağustos günü kutlanan resmî ve ulusal bir bayram.

ZAFER BAYRAMI NEDEN KUTLANIR?

Mustafa Kemal Atatürk’ün başkomutanlığında yapıldığı için Başkomutanlık Meydan Muharebesi adıyla da malum Büyük Taarruz’un başarıyla sonuçlanmasından sonrasında Yunan orduları İzmir’e kadar takip edilmiş; 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden kurtulmuştur. İşgal birliklerinin ülke sınırlarını terk etmesi daha sonrasında gerçekleşse de, 30 Ağustos simgesel olarak ülke topraklarının geri alındığı günü temsil eder. İlk kez 1924 senesinde Afyon’da Başkumandan Zaferi adıyla kutlanan 30 Ağustos günü, Türkiye’de 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır.

ZAFER BAYRAMI NE ZAMAN İLAN EDİLDİ?

Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı esnasında Türk ordusunun işgalci güçlere son ve kati darbeyi vurmasını sağlamak ve Anadolu’dan atmak için düşünülüp planlanan gizli saklı bir harekât idi. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 20 Temmuz 1922’deki oturumunda kendisine dördüncü kez olmak suretiyle Başkomutanlık yetkisi verilen Mustafa Kemal Atatürk, hücum kararını Haziran ayında almış ve hazırlıkları gizli saklı olarak yürütmüştü. Büyük Taarruz Ağustos’un 26’sını 27’sine bağlayan gece Afyon’da başlamış, Aslıhan civarında kuşatılan düşman birliklerinin Mustafa Kemal Paşa’nın bizzat yönetim etmiş olduğu Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde imha edilmesi ile Türk ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştı.

30 Ağustos günü, ilk kez 1924’te Dumlupınar’da Çal Köyü civarlarında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün katılmış olduğu bir törenle Başkumandan Zaferi adıyla kutlanmıştır. Zaferi kutlamak için iki yıl beklemenin en mühim sebebi 1923 yılının yeni Türkiye açısından hem ulusal hem de internasyonal alanda yoğunluğun had safhada olmasıydı.

Çal köyünde gerçekleşen ilk törende Mustafa Kemal Atatürk, millî ruhun canlı tutulmasının önemini vurgulamış ve Meçhul Asker Abidesi’nin temelini eşi Latife Hanım ile beraber atmıştır.

Başkumandan Zaferi 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır. 1 Nisan 1926’da kabul edilen Zafer Bayramı Kanunu’nda 30 Ağustos Başkumandan Muharebesi gününün Cumhuriyet ordu ve donanmasının Zafer Bayramı olduğu, her yıl dönümünde bu bayram gününün kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafınca kutlanacağı belirtilir. Aynı yıl, devrin Savunma Bakanı Recep Peker’in yayınladığı bir genelge ile bayram törenlerinde neler yapılacağı detaylı bir halde belirtilmiştir. Ancak 1930’ların ortalarına kadar ilk merasim benzer halde üst düzeyde gerçekleşen Büyük Zafer kutlaması yada anma töreni yapılmamıştır. Hava Kuvvetlerinin ülke savunmasında mühim bir yeri olması sebebiyle, Tayyare Cemiyeti de 30 Ağustos tarihini “Tayyare Bayramı” olarak adlandırmıştır.

Zafer Bayramı için bilhassa 1960’lardan itibaren daha kapsamlı ve katılımlı bir halde kutlamalar yapılmaya başlanmıştır. 30 Ağustos, Türkiye’de askerî okulların mezuniyet törenlerini yaptıkları gün olmuştur; ek olarak tüm subay ve astsubay aşama değişimleri bu tarihte geçerli olmaktadır. Zafer Bayramı uzun seneler Genelkurmay Başkanı’nın tebrikleri kabul etmiş olduğu bir bayram olarak kutlanmış; bu durum Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Başkomutan sıfatıyla kutlamalara ev sahipliği yapmış olduğu 2011 yılından itibaren değişmiştir.

ZAFER BAYRAMI’NDA NE OLDU?

Düşman ordusunu tamamen yurttan atmak amacıyla bir yıl kadar devam eden hazırlık döneminden sonrasında 26 Ağustos 1922’de Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz’u başlattı. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, muharebeyi yönetmek suretiyle Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile Afyon Kocatepe’ye geçti.

26 Ağustos’ta 04.30’da süregelen taarruzda Türk askeri birkaç saatte süngü hücumu yaparak Tınaztepe’yi denetim altına aldı. Ardından Belentepe ve Kalecik Sivrisi düşman işgalinden kurtarıldı.
İlk gün 1. Ordu birlikleri Büyük Kaleciktepe’den Çiğiltepe’ye kadar 15 kilometrelik bir bölgede birinci hat mevzilerini ele geçirdi.

27 Ağustos Pazar günü Afyonkarahisar, 8. Tümen tarafınca kurtarıldı. 28 ve 29 Ağustos’ta da devam eden muharebede düşmanın 5. tümeni etkisiz kılındı.

29 Ağustos gecesi durum değerlendirmesi icra eden komutanlar, derhal harekete geçilip taarruzun kısa sürede sonuçlandırılmasını kararlaştırdı ve planın 30 Ağustos’ta aksamadan uygulanması için önlemler alındı.

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’nda kazanılmış olduğu en mühim zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’de birliklere hücum emrini verdi. Onun bizzat yönettiği Dumlupınar’daki meydan muharebesinde kahraman Mehmetçik, Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki yanında tamamen sarıp imha etti.

Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Paşa, zafer sonrası 1 Eylül’de Dumlupınar’da, Batı Cephesi’ndeki tüm subay ve erlere okunmak suretiyle yayımladığı bildiride, “Bütün arkadaşlarımın, Anadolu’da daha başka meydan muharebeleri de verileceğini göz önünde bulundurarak ilerlemesini ve her insanoğlunun akıl enerjisini ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı tüm gücüyle sürdürmesini talep ederim. Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emrini verdi.